Metallotheek

Het patineren van brons is het toevoegen van een corrosielaag. Daarbij kun je eindeloos veel kleuren en texturen op het oppervlak aanbrengen, een beetje zoals je keramiek met glazuur bewerkt. Dus hoewel een gave giethuid op een object de vakbekwaamheid van de bronsgieter laat zien en het dus voor veel mensen de ideale afwerking is, zijn er meer opties waarmee je een extra creatieve laag kunt toevoegen aan je werk.

Patineren kan door het metaal met een patineervloeistof te bespuiten, het onder te dompelen of het op te borstelen. Ook atmosferische condities als hitte, druk of hoge luchtvochtigheid zijn daarbij een factor. Het object kan eerst worden gezandstraald, en ook gepolijst. 

Hoewel kunstenaars vaak werken met unica, kan het voor hen en voor ontwerpers handig zijn een vorm te kunnen herhalen. Daarom zijn voor deze metallotheek verschillende manieren uitgeprobeerd om dat werkbaar te maken. Denk aan de 3D print zelf als het verloren element en met wasmodellen op basis van een CNC-gefreesde mal. Ook zijn we aan de slag gegaan met de ‘verloren wasmethode’, maar dan op basis van een 3D geprinte mal. Voor de metallotheek is voor een herhalende verspringende, ronde vorm gekozen waarop het patina goed zichtbaar is.

Voor onze experimenten hebben we onze ringvorm negen keer herhaald, om 81 keer tot een verschillend patina te komen. Elke ring uit deze collectie heeft een unieke geponste letter-cijfer code die de combinatie van mal (3 soorten), patineervloeistof (9 recepten) en de techniek van aanbrengen (9 manieren) bevat. Deze krijg je ook te zien als je de QR-code scant. Samen vormen zij de Metallotheek: inspiratie en instructies waarmee je zelf aan de slag kunt. Nog meer nodigen we je uit om zelf volop te experimenteren en dit archief aan te vullen met je eigen creaties.

Patineren

Metaal patineren is het gericht laten ontstaan van een wenselijke kleur of textuur op het oppervlak, door middel van een chemische reactie. Van de vele mogelijke recepten die gebruikt kunnen worden om de patineervloeistoffen te maken die die chemische reactie laten ontstaan hebben wij er negen gekozen voor onze experimenten. De keuze voor deze negen is gebaseerd op de variatie aan kleuren in de patina’s die deze recepten kunnen vormen, waarbij gevaarlijke patineervloeistoffen expres niet zijn gebruikt.

De reactie tussen de patineervloeistof en een bronzen oppervlak werkt optimaal als het oppervlak schoon, stofvrij en vetvrij is, anders kan het patina onregelmatig zijn. Een bronzen oppervlak kan mechanisch schoongemaakt worden door zandstralen of schuren, of chemisch schoongemaakt worden met een oplosmiddel als aceton, ethanol of terpentine of met een sterk zuur. De laatste voorbereidende stap voor het patineren is het brons afspoelen met water en verhitten tot het helemaal droog is.

Bij het patineren is het belangrijk om veilig te werken. Als je niet zeker weet of een situatie veilig is: vraag om hulp of zoek naar meer informatie. Raadpleeg de ‘material safety data sheets’ van de chemicaliën die je gebruikt zodat je je bewust bent van gevaren en organiseer je werkplek zodat je veilig kan werken voor jezelf en andere mensen in de ruimte. Bescherm jezelf chemische dampen en stof door in een goed geventileerde ruimte te werken, het liefst met afzuiging. Gebruik een gasmasker, oogbescherming en handschoenen als dat nodig is- zowel bij het aanmaken van de patineervloeistoffen als bij het aanbrengen van het patina. Wees voorzichtig met handschoenen die kunnen smelten als je met hitte werkt.

Na het patineren van een bronzen oppervlak tot de gewenste kleur en intensiteit is het nodig om de patineervloeistof weg te spoelen om de chemische reactie te stoppen. Spoel met zowel warm als koud water, en reinig het oppervlak met een zachte borstel. Wees voorzichtig met het spoelen en reinigen van je gepatineerde oppervlak, aangezien dit fragiel kan zijn en beschadigd kan raken.